Meer dan 30 jaar geleden werd in de wijk Kerk en Zanen een uniek project gestart: de duurzame nieuwbouwwijk Ecolonia. Wat begon als een pionierend experiment in milieuvriendelijk bouwen, is vandaag de dag een inspiratiebron voor duurzame bouwprojecten in heel Nederland.
Deze wijk, bestaande uit 101 woningen, laat zien hoe duurzaamheid en wonen hand in hand kunnen gaan. Maar hoe is dit project ontstaan, en wat maakt het zo bijzonder?
Een duurzame droom wordt werkelijkheid
Ecolonia werd in de jaren ‘90 opgezet als experimenteel woonerf, waarbij negen architecten de kans kregen om elk hun eigen visie op duurzaam bouwen uit te werken. Dit resulteerde in een wijk met verschillende bouwstijlen en innovatieve technieken die voor die tijd revolutionair waren. De Belgische stedenbouwkundige Lucien Kroll stond aan de basis van het ontwerp, waarbij hij water centraal stelde in het stedenbouwkundig plan. De wijk werd in 1993 officieel geopend door Koningin Beatrix en wordt sindsdien gezien als een mijlpaal in duurzaam bouwen.
Van zonneboilers tot sedumdaken
In Ecolonia stonden milieuvriendelijke oplossingen voorop. Denk hierbij aan zonneboilers, sedumdaken en waterretentiesystemen die regenwater opvangen en hergebruiken. Ook werd er veel aandacht besteed aan isolatie en energiebesparing. Zo was Ecolonia de eerste wijk waar balansventilatie werd toegepast, een techniek die tegenwoordig standaard is in nieuwbouwwoningen.
De wijk introduceerde ook vleermuiskasten en gierzwaluwstenen om de lokale biodiversiteit te bevorderen. Zelfs de vijver die centraal in de wijk ligt, is ontworpen met duurzaamheid in gedachten: deze vangt regenwater op en staat in verbinding met de Alphense Wetering.
Leven in Ecolonia
Voor de huidige bewoners van Ecolonia is duurzaamheid niet alleen iets van toen, maar ook van nu. Het idee van een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor het milieu leeft nog steeds in de wijk. Veel bewoners zijn bewust bezig met het opvangen van regenwater en het gebruik van milieuvriendelijke materialen. Daarnaast zorgt de opzet van de wijk, met smalle straten, pleinen en hofjes, voor een echt gemeenschapsgevoel, waarin auto's wel zijn toegestaan, maar niet de boventoon voeren.
Innovatieve woningtypen in Ecolonia
Ecolonia bestaat uit verschillende woningtypen, die stuk voor stuk ontworpen zijn met duurzaamheid als uitgangspunt.
-
Woningtype A: Dit type rijtjeswoning heeft een hoge noordgevel aan de straatzijde en open gevels aan de tuinzijde. De woning is zodanig gebouwd dat er veel massa aan de noordzijde zit, terwijl de tuingevel is opgebouwd uit lichtere materialen. Er zijn bufferzones tussen de woningen aangebracht die warmteverlies en geluidshinder beperken. Grote ramen en vloerverwarming zorgen voor een optimale combinatie van natuurlijke en kunstmatige verwarming.
-
Woningtype B en C: Woningtype C onderscheidt zich door een toren die een stedelijk accent geeft aan de wijk. De extra verdieping biedt ruimte voor bijvoorbeeld een atelier. De hoekkamer op de begane grond kan dienen als werkruimte, terwijl de garage voor verschillende doeleinden kan worden gebruikt, zoals een atelier of winkel.
-
Woningtype E: Dit type twee-onder-een-kap woning bevindt zich aan de noordzijde, met een hoge gevel die de kade benadrukt. De zuidgevel is voorzien van veel glas en ruimte voor serres. De woning heeft een lichtkap boven de trap die overvloeit in een strook zonnecollectoren, wat de woning visueel in tweeën splitst.
-
Woningtype D: Deze twee-onder-een-kap woning bevindt zich grotendeels aan de zuidzijde, net zoals de woonkamer en keuken. Praktische ruimtes zoals de badkamer en garage liggen aan de noordzijde. De trapkolom wordt verlicht door daglicht, wat bijdraagt aan het energiezuinige ontwerp.
Wat betekent Ecolonia vandaag?
Anno 2024 is Ecolonia nog steeds een inspirerend voorbeeld van hoe milieuvriendelijk wonen eruit kan zien. Hoewel sommige originele ideeën zijn aangepast, zoals de zonneboilers die grotendeels zijn vervangen door zonnepanelen, blijft het innovatieve karakter van de wijk overeind. Wat Ecolonia vooral laat zien, is dat duurzaam bouwen niet alleen gaat om energie besparen, maar ook om een bewuste levensstijl die rekening houdt met de omgeving.
Toekomstgericht wonen in Kerk en Zanen
Ecolonia is meer dan een wijk; het is een visie voor de toekomst van wonen in Nederland. Het project heeft laten zien dat duurzaamheid en esthetiek hand in hand kunnen gaan, en heeft daarmee een blijvende impact gehad op hoe we nu bouwen en leven. Voor de bewoners van Kerk en Zanen is het een inspirerend voorbeeld van hoe we onze leefomgeving duurzamer kunnen maken, zonder in te leveren op comfort.
bronnen: Gerwen Architecten, Kan Bouwen
